فصل پنجم :
همگامی مسلمانان در موج جدید بیداری اسلامی و خواب زمستانی الازهر
موج جدید بیداری اسلامی چیست ؟
بیداری اسلامی به انقلاب‌ها، خیزش‌ها و اعتراضات در کشورهای اسلامی جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ گفته می‌شود. بدین جهت با نام موج جدید از آن یادکردیم تا با جریان بیدای اسلامی که اصطلاحی است برای برخی جریانات تاریخی قدیمی تر در جهان اسلام اشتباه نشود. این اعتراضات بدان سبب که در کشورهای عرب در حال پیگیری است با عنوان بهار عربی نیز یاد می‌شود. تا به امروز مجموعه‌ای بی‌سابقه و در حال جریان از قیام‌ها، راهپیمایی ها و اعتراضات در کشورهای عمدتاً عرب‌نشین شمال آفریقا و جنوب غرب آسیا صورت گرفته‌است. حاکمان در تونس، مصر، لیبی، و یمن، از قدرت ساقط شده‌اند، قیام مدنی در بحرین و سوریه فوران کرده‌است. تظاهرات بزرگ در الجزایر، عراق، اردن، کویت، مراکش، و سودان، گسترش پیدا کرده‌است و اعتراضات جزئی که در لبنان، موریتانی، عمان ، عربستان سعودی، و صحرای غربی رخ داده‌است و نیز در مرزهای اسرائیل در ماه مه ۲۰۱۱ برخوردهایی اتفاق افتاده‌است.
غالب مخالفان در کشورهای عربی شعار (به عربی: الشعب یرید اسقاط النظام) یعنی «مردم خواهان برکناری رژیم هستند» سر می‌دهند. هم چنین در کشورهای دیگر منطقه مانند ایران تظاهرات اقلیت عرب در خوزستان در سال ۲۰۱۱ اتفاق افتاد. سلاح‌های موجود از زمان جنگ داخلی لیبی یک شورش نهفته در کشور مالی را دامن زد، بطوری که کودتای مالی به عنوان “پی آمد” بهار عربی در شمال آفریقا توصیف شده‌است. درگیری‌های فرقه‌ای در لبنان به عنوان یک نتیجه مستقیم از قیام سوریه و در نتیجه بهار عربی منطقه‌ای توصیف شده بود. این اعتراضات بیشتر روش های مقاومت مدنی در مبارزات مستمر را به اشتراک گذاشته‌است که می توان به اعتصاب، تظاهرات، راهپیماییها و هم چنین استفاده موثر از شبکه‌های اجتماعی برای سازماندهی، برقراری ارتباط، و بالا بردن آگاهی در مواجهه با تلاش دولت ها در سرکوب و سانسور اینترنت اشاره کرد. بسیاری از این اعتراضات با پاسخ های خشونت آمیز از جانب مقامات، و نیز از طرف شبه نظامیان طرفدار دولت و تظاهرکنندگان مخالف مواجه شده‌اند. این حملات از سوی تظاهرکنندگان در برخی موارد با خشونت پاسخ داده‌شده‌است . برخی از ناظران، جنبش بهار عربی و طرفدار دموکراسی را –از وجه مقیاس و اهمیت آن- با انقلاب ضد کمونیستی سال ۱۹۸۹ مقایسه کرده‌اند که با عنوان پاییز ملل از اروپای شرقی آغاز شد و کمونیست جهانی را برانداخت. اگر چه برخی دیگر معتقدند که چندین تفاوت کلیدی بین این جنبش‌ها وجود دارد که از آن جمله می‌توان به نتایج مورد درخواست معترضان و نقش سازمان‌یافته ی فن‌آوری (اینترنت) در انقلاب های عربی اشاره کرد.
روزشمار اعتراضات و رخدادها
این اعتراضات در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۰ با قیام تونس، در پی خودسوزی محمد بوعزیزی در اعتراض به فساد و بدرفتاری پلیس آغاز شد. به دلیل وجود شرایط مشابه در سایر کشورهای منطقه و موفقیت اعتراضات در تونس، اعتراضات با زنجیره‌ای از ناآرامی‌ها در الجزایر، اردن، مصر، سوریه، یمن، بحرین، لیبی و عربستان و در سطحی کوچک‌تر دیگر کشورهای عرب ادامه یافت. در بسیاری از موارد روزهای اوج اعتراضات با نام «روز خشم» (یوم الغضب) یا اصطلاحاتی مشابه توصیف شده‌است که عموما بعد از نماز عصر جمعه برگزار شده‌است. بسیاری از این اعتراضات در کشورهایی رخ داده‌است که حاکمین آن از هم پیمانان ایالات متحده محسوب می‌شدند و از حمایت‌های اقتصادی و سیاسی این کشور استفاده می‌کردند. تاکنون سه حکومت تونس، مصر و لیبی در نتیجه ی این اعتراضات سقوط کرده‌اند؛ در تونس حکومت در ۱۴ ژانویه با فرار زین‌العابدین بن علی رئیس‌جمهور به عربستان سقوط کرد. پس از سقوط حکومت تونس توجه جهان به اعتراضات عظیم مصر که از ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ آغاز شده‌بود، معطوف شد. پس از گذشت چهار روز، حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر اصلاحاتی را پیشنهاد داد اما حاضر به استعفا که خواسته ی اصلی معترضان بود نشد. در روز هشتم وعده داد که در ماه سپتامبر از قدرت کنار خواهدرفت. در همان روز پادشاه اردن ملک عبدالله دوم نخست‌وزیر جدیدی را تعیین کرد و علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور یمن نیز اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ قدرت را پس از ۳۵ سال ترک خواهد کرد. در ۱۱ فوریه پس از ۱۸ روز اعتراضات مستمر در شهرهای بزرگ مصر، حسنی مبارک از مقام خود کناره‌گیری کرد.
در لیبی که اعتراضات در روز ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱ آغاز شد در روز ۱۷ فوریه (روز خشم) به اوج خود رسید و بدنبال آن مخالفان حکومت معمر قذافی شهرهای لیبی را از غرب به شرق در دست گرفتند. در درگیری‌ها حدود ۶۰۰۰ نفر از مخالفین کشته‌شدند که بوسیله اسلحه و ماشین ها و هواپیماهای جنگی دولت هدف قرار گرفتند. شورای امنیت ضمن محکومیت کشتارها، قذافی را مجرم جنایت جنگی معرفی کرد. در شهر بنغازی (شهر عمر مختار) دولت موقت با ریاست وزیر مستعفی دادگستری تشکیل شد. هم زمان مخالفت‌ها در بحرین هم به شدت خود رسید و مخالفان خواهان سقوط حکومت یا مشروطه کردن پادشاهی آن شدند و در عربستان هم مخالفان با تظاهراتی نمادین خواهان آزادی‌های مدنی بیشتر و مشروطه شدن پادشاهی عربستان شدند. در روزهای آغازین مارس ۲۰۱۱ وزرای کشور دولت های تونس (الغنوشی) و مصر (احمد شفیق) استعفا دادند. و ناوهای جنگی آمریکا و اروپا به سمت لیبی گسیل شدند.
اعتراضات در سوریه نیز از ماه ژانویه ۲۰۱۱ آغاز شد که در جریان آن تعدادی از معترضان سوری، توسط نیروهای نظامی و امنیتی دولت بشار اسد کشته و عده ای دیگر نیز دستگیر شدند و ۱۲ هزار و ۴۰۰ نفر هم از سوریه گریختند.
۱۱ مارس جمعه خشم مردم معترض در کویت، یمن، بحرین و عربستان بود که تظاهرات مخالفان حکومت عربستان در شهر قطیف با برخورد و سرکوب شدید حکومت مواجه گردید و ۲نفر کشته و ده ها نفر زخمی شدند. در یمن نیز در حضرموت ۴ نفر کشته شدند. در ۱۵ مارس هم زمان با ورود وزیر دفاع آمریکا رابرت گیتس به عربستان، نیروهای نظامی عربستان و پس از چند روز نیروهای نظامی اماراتی راهی بحرین شدند و مسئولیت سرکوب اعتراضات مسالمت آمیز مردم در بحرین را برعهده گرفتند که از این سرکوب ها ۱۰ کشته و صدها زخمی به جا ماند. دولت بحرین بنای میدان لوءلوء (مرکز اعتراضات مردم) بحرین را تخریب کرد و آن را خاطره بدی برای مردم دانست. با وجود این سرکوب های خونین، ناتو و شورای امنیت در جهت تنبیه دیکتاتور بحرین هرگز اقدامی درخور توجه انجام ندادند. در ۱۸ مارس جمعه خونین یمن ۵۲ نفر از معترضین کشته و ۲۴۰ نفر مجروح شدند. با شدت گرفتن اعتراضات در یمن نیروهای نظامی عربستان با ورود به این کشور مسئولیت سرکوب معترضین را برعهده گرفتند. بدنبال اعتراضات در یمن تعدادی از سفرای یمن در کشورهای مختلف برکناری خود را اعلام کردند و یکی از استان های یمن (صعده) به کنترل مخالفین درآمد. ۲۰ مارس نیروهای نظامی ائتلاف حمله علیه دولت لیبی را آغاز کردند. با درگیری‌های شدید و جنگ های شهری در ۲۲ اوت طرابلس به تصرف مخالفین درآمد. قذافی و هوادارانش به شهر بنی ولید و سرت پناه آوردند. مخالفین با در هم شکستن حملات نیروهای قذافی این دو شهر را تصرف کردند و در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱ (۲۸ مهر) قذافی بدست نیروهای دولت انتقالی (مخالفین) در زادگاهش، سرت بقتل رسید. درگیری‌ها و سرکوب شدیدمردمی در یمن و بحرین هم چنان ادامه دارد.
در طول این دوره از ناآرامی‌های منطقه‌ای، رهبران متعددی قصد خود را برای کناره‌گیری از مقام فعلی خود در پایان دوره شان اعلام کردند. رئیس جمهور سودان عمرالبشیر اعلام کرد که او خواستار انتخاب شدن مجدد در سال ۲۰۱۵ نیست. نوری المالکی نخست وزیر عراق نیز همین موضع را گرفت؛ البته دوران او در سال ۲۰۱۵ به پایان می‌رسد، اگر چه تظاهرات خشونت آمیز در عراق به شدت و اندازه سایر کشورها ارزیابی نمی شود و شاید این اعتراضات در عراق را نتوان بخشی از جریان بیداری اسلامی دانست .
بیداری اسلامی در مصر
اولین جرقه ی بهار عربی درحقیقت در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۱ م (۲۵ دی ۱۳۸۹ ه.ش) با تظاهرات شهروندان مصری در مقابل سفارت تونس که برای حمایت از انقلاب تونس بود زده شد. بسیاری از تحلیل گران تظاهرات فوق را اولین جرقه ی انقلاب مصر قلمداد می‌کنند. دو روز پس از این تظاهرات یک جوان مصری با نام عبده عبدالمنعم حماده جعفر خلیفه در اعتراض به بسته شدن رستوران خود و عدم توجه مسئولان به شکوائیه‌اش، در مقابل ساختمان مجلس شعب (مردم) این کشور دست به خودسوزی زد. این جوان مصری قبل از خودسوزی در مقابل مجلس شعارهایی نظیر «ای نیروهای امنیتی این کشور حق من درون مصر ضایع و پایمال شده‌است» سر داد. با شعله‌ور شدن خشم مردم علیه نظام مصر کشورهای مختلف مواضع متفاوتی در مقابل این انقلاب گرفتند.
در یکی از این موضع‌گیری ها نخست وزیر اسرائیل اظهار داشت از عاقبت مصر می‌ترسد که حکومتی اسلامی -مانند ایران- در آن به‌وجودآید. هرچند که ایهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل گفت که برای حسنی مبارک هنوز نیز احترام بسیاری قائل است، اما اسرائیل دیپلمات ویژه‌ای را به مصر فرستاده‌است تا با مقامات شورای عالی نظامی مصر و دولت انتقالی قاهره دیدار کند تا آینده ی مناسبات و تماس‌ها را بررسی کند.
استفاده از گلوله‌های جنگی برای سرکوب مردم مصر
در پی ناآرامی‌های مصر مردم مصر با دعوت از مخالفین تظاهراتی میلیونی در میدان التحریر قاهره تشکیل دادند. تنها در یکی از این تظاهرات‌ها پانصد تن دستگیر و روانه زندان حکومت مصر شدند. فعالان سیاسی مصر با انتشار بیانیه‌هایی در صفحه‌ای در فیس‌بوک به نام «همه خالد سعید هستیم» از ملت مصر درخواست کردند، پس از نماز جمعه در اعتراض به شرایط بد معیشتی و ادامه «انقلاب خشم» در تظاهرات اعتراض‌آمیز روز خشم، میلیونی و سراسری شرکت کنند. مردم و اقشار مختلف جامعه مصر بویژه جوانان مصری با در دست داشتن پلاکارد و سردادن شعارها علیه حکومت حسنی مبارک در این روز خواهان کناره‌گیری رئیس جمهور مادام‌العمر مصر از قدرت و برقراری آزادی و دموکراسی واقعی درکشورشان شدند. در این تظاهرات نیروهای ضد شورش به طور گسترده با مردم با شلیک گلوله و گاز اشک آور و ماشین‌های آپ پاش درگیر شدند. در این تظاهرات شخصیت‌ها، گروه ها و احزاب مختلف مصر بویژه گروه اخوان‌المسلمین که تا آن روز از شرکت در شورش ها خودداری می کردند ، شرکت داشتند. ناظران سیاسی تظاهرات روز خشم را برای تعیین سرنوشت مبارک تعیین کننده می‌دانستند.
سرانجام در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ پس از فشار بی امان مردم با حضور در تظاهرات‌های میلیونی در مصر حسنی مبارک رئیس جمهور مادام‌العمر مصر مجبور شد با اعلام حکومت نظامی در شهرهای قاهره، اسکندریه و سوئز به مقابله با تظاهرات‌ها بپردازد. حسنی مبارک با دستور مستقیم خود به تمامی نیروهای امنیتی کشور دستور شلیک گلوله به طرف تظاهرکنندگان را صادر نمود و نیروی هوایی را به حالت آماده باش درآورد. در همین روز دیوار صوتی در میدان تحریر قاهره توسط جنگنده‌های ارتش مصر شکسته شد. در همین حال طبق اعلام رسمی منابع مطلع یک روز قبل یعنی ۲۹ ژانویه جمال مبارک، فرزند حسنی مبارک مصر را با ۱۰۰ چمدان به مقصد لندن ترک کرد. جمال مبارک ۴۸ ساله که گزینه جانشینی پدرش بود، توسط یک هواپیمای اختصاصی از قاهره به لندن پرواز کرد و همسر و دخترش او را در این سفر همراهی کردند.
پرواز ناگهانی او توسط سایت عربی «اخبار العرب» متعلق به امریکا گزارش داده شد. هم زمان با انتشار خبر فرار فرزند حسنی مبارک به لندن پایتخت انگلیس، مردم مصر با حضور در خیابان ها با نیروهای امنیتی درگیر شدند و در همین درگیری بالغ بر ۸۶۰ نفر از معترضین دستگیر شدند. با افزایش درگیری ها و اعتراضات در قلب مصر، توئیتر در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ توسط دولت مصر فیلتر شد. دولت مصر معتقد بود که مخالفین از طریق شبکه ی اجتماعی توئیتر دست به هماهنگی‌های بیشتر می‌زنند. هنوز یک روز از فیلتر شدن توئیتر نگذشته بود که دولت مصر اینترنت سراسری در مصر را قطع کرد. با گسترش دامنه ی اعتراضات حسنی مبارک دولت را برکنار و عمر سلیمان را در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۱۱ رسما به عنوان نخست وزیر جدید مصر منصوب کرد، عمر سلیمان تا قبل از آن رئیس دستگاه امنیتی در مصر بود.
اعلام نفرت معترضین مصر از عمر سلیمان
عمر سلیمان طبق اسناد ویکی لیکس، سه سند عمده از وی یافت می‌شود که به دیدار محرمانه ی وی با دریاسالار مایک مولن رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا برمی‌گردد. عمر سلیمان در آن ملاقات گفت هدفش مقابله با رادیکالیسم در نوار غزه، ایران و سودان است. طبق اسناد ویکی لیکس جمال مبارک و اطرافیانش به دنبال کاستن از نفوذ و قدرت افرادی چون عمر سلیمان و طنطاوی بوده‌اند تا انتقال قدرت از پدر به پسر با سهولت انجام پذیرد. (ویکی پدیا ۲۰۱۲) در همین روز در شهر دیگر مصر یعنی اسکندریه معترضین توانستند شهر را در اختیار بگیرند. در این روز ساختمان استانداری توسط معترضین به آتش کشیده‌شد و پلیس از این شهر عقب‌نشینی کرد.
برپایی نماز توسط معترضین در خیابان ها
پس از ادامه ی بحران و عدم توانایی دولت در کنترل مخالفین با گسترش تظاهرات‌ها و حضور مردم خشمگین در تمام نقاط شهرهای مصر سفارت اسرائیل در مصر اقدام به خارج نمودن دیپلمات‌های خود با هواپیمای اختصاصی نمود. در واقع سفارت اسرائیل اولین و آخرین سفارت خانه‌ای بود که دیپلمات‌های خود را از مصر خارج می‌کرد. شورای عالی نظامی مصر دربیانیه‌ای تأکید کرد که مصر همه ی معاهدات بین‌المللی این کشور، و در صدر آن ها، پیمان صلح با اسرائیل را محترم می‌شمارد. اما در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۱ پس از آن که دولت امنیتی مصر بر سر کار آمد با تشدید ناآرامی‌ها و تظاهرات خیابانی مردم مصر علیه دولت این کشور، بسیاری از مراکز مهم دولتی و خصوصی از جمله بانک‌ها و سازمان بورس قاهره تعطیل اعلام‌شدند. فدراسیون فوتبال مصر نیز برای جلوگیری از هرگونه بهره‌برداری از تجمعات در استادیوم‌ها و با توجه به غیبت بسیاری از مربیان و بازیکنان لیگ فوتبال این کشور را تعطیل اعلام‌کرد.
سرانجام پس از روزها کشمکش و خونریزی در تاریخ ۱ فوریه ۲۰۱۱ ارتش مصر رسماً اعلام بی‌طرفی نمود. ارتش مصر رسماً اعلام نمود که خواسته‌های مردم مصر را که از یک هفته ی پیش در خیابان‌های این کشور علیه دولت تظاهرات می‌کنند، قانونی می‌داند. به باور بسیاری از تحلیل گران این امر در واقع مقدمات سقوط حسنی مبارک دیکتاتور مصر تلقی می‌شده‌است چون ارتش مصر آخرین سنگر مقاومت حسنی مبارک بوده‌است. در شامگاه چهارشنبه (به وقت محلی) و در تاریخ ۲ فوریه ی ۲۰۱۱ باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده ی آمریکا در پیامی به مردم مصر رسماً اعلام نمود که انقلاب در مصر را باور کرده‌است و در گفتگویی تلفنی با حسنی مبارک خواستار عدم شرکت وی در انتخابات آتی حکومت شده‌است. لازم به ذکر است که حسنی‌مبارک در آخرین پیام ویدیویی خود خاطرنشان کرده‌بود که با وجود فشارهای داخلی و خارجی از قدرت کنار نخواهد رفت و فقط قول خواهد داد که در انتخابات آینده ی مصر شرکت نداشته‌باشد. در این زمینه فرستاده‌ای ویژه از جانب ریاست جمهوری امریکا به مصر فرستاده شد که حسنی مبارک را متقاعد کند که شرکت وی و فرزندش جمال مبارک در انتخابات آتی مصر به صلاح نخواهد بود. در همین تماس تلفنی اوباما از حسنی مبارک خواسته است که نسبت به برخورد با معترضین محتاط‌تر عمل نموده و از برخوردهای خشن پرهیز نماید. دولت ایالات متحده ی امریکا کمک‌های جدید به دولت مصر را مشروط به نحوه ی برخورد دولت مصر با مردم قرار داده بود.
در همین حال گروه اخوان المسلمین که یکی از قوی‌ترین و جدی‌ترین گروه مخالف دولت حسنی مبارک محسوب می‌شد در پیامی ارتباط خود با دولت حسنی مبارک برای مذاکره را رد کرد و طرحی را برای آیندهی مصر و درگیری ها اعلام‌نمود. محمد بدیع رهبر گروه اخوان‌المسلمین نظام کنونی مصر را برای اداره ی این کشور غیرقانونی و فاقد مشروعیت دانست و گفت که اخوان‌المسلمین همهی اقداماتی را که مبارک از آغاز انتفاضه مردم در ۲۵ فوریه گذشته تاکنون اتخاذ کرده‌است، رد می‌کند. در بیانیه رهبر اخوان‌المسلمین مصر آمده‌بود که هدف طرح ۶ مرحله‌ای پیشنهادی برای تحقق آزادی ها، زندگی مسالمت‌آمیز و دموکراتیک و ساخت آینده‌ای روشن برای همهی ملت مصر است.
محمد بدیع اولین مرحله این طرح را کناره‌گیری مبارک از قدرت و انحلال دو مجلس مشورتی و خلق مصر اعلام کرده و در مرحله دوم پیشنهاد کرده‌است که رییس دادگاه عالی قانون اساسی جایگزین وی شده و امور کشور را بدست گیرد. مرحله سوم طرح پیشنهادی رهبر اخوان‌المسلمین می‌افزاید که می‌بایست حالت فوق‌العاده لغو شود، فرمان عفو عمومی صادر شود و همهی زندانیانی که به دلیل بیان نظرات و مواضع سیاسی خود بازداشت شده‌اند، آزاد گردند. محمد بدیع، تشکیل دولت وحدت ملی انتقالی و برگزاری انتخابات پارلمانی آزاد و شفاف تحت نظارت دستگاه قضایی برای تحقق ارادهی ملت را چهارمین و پنجمین مرحلهی طرح خود اعلام‌کرد. رهبر گروه اخوان‌المسلمین در ششمین مرحلهی طرح خود که پارلمان برآمده از رای ملت است، تعدیلات لازم را در قانون اساسی صورت دهد تا زمینهی برگزاری آزاد و فراگیر انتخابات ریاست جمهوری با رای مستقیم مردم مصر فراهم شود.در ۴ فوریهی سال ۲۰۱۱ و پس از موج سرکوب ها توسط حسنی مبارک کمیتهی انقلاب ملی مصر تشکیل شد. عضو کمیتهی اصلی انقلاب ملی مصر اعلام‌کرد که این کمیته پس از رایزنی‌های طولانی و با هدف حمایت از جوانان مصری و اقدامات قانونی آن ها برای مقابله با عوامل نظام مبارک تشکیل شده‌است.
آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی در نماز جمعه‌ای که در تاریخ چهارم فوریه ۲۰۱۱ در شهر تهران برگزار شد، انقلاب مصر را اسلامی و نشأت گرفته از انقلاب اسلامی ایران دانستند. یکی از سایت‌های منتسب به اخوان المسلمین ضمن انتقاد از اظهارات ایشان گفت :
انقلاب مصر یک انقلاب مردمی است نه انقلاب اسلامی. قیام مردم مصر قیام در برابر استبداد و بی عدالتی‌است و مردم در آن از هر قشر و با هر مذهبی حضوردارند.
کمال الحلباوی از اعضاء ارشد این گروه نیز درپاسخ به سؤال مجری شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی در مورد همین اظهارات هر چند از آیت الله خامنه‌ای و تمام کسانی که از انقلاب مصر حمایت می‌کنند تشکر نموده و برای ایشان از لقب امام استفاده نمود اما اظهار داشت که شرایط مصر با ایران متفاوت است و در مصر احزاب زیادی فعالیت می‌کنند… و مردم بعد از رفتن مبارک خودشان حکومت آینده را انتخاب خواهند کرد، اگر دولت اسلامی را بخواهند که امیدوارم این طور باشد این خواستهی مردم است اما اگر نوع دیگری از دولت را بخواهند نمی توان اسلام را به زور به آن ها تحمیل کرد.
در تاریخ ۵ فوریه و با استعفای حسنی مبارک از حزب حاکم، اعضا و بدنهی حزب حاکم نیز از این حزب استعفا دادند. گفتنی است حسنی مبارک باز هم از کناره‌گرفتن از قدرت سر باز زد. مردم مصر روز سه شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۸۹ (۸ فوریه ۲۰۱۱) برای پانزدهمین روز متوالی با برگزاری تظاهراتی گسترده کناره‌گیری حسنی مبارک رئیس جمهور این کشور از قدرت را خواستار شدند. هم چنین هزاران نفر از مردم مصر در خیابان رامسس تجمع کرده و خواستار انحلال پارلمان شدند. در همین حال مبارک به منظور مقابله با گسترش اعتراض‌های مردمی، تشکیل کمیته‌ای برای ایجاد اصلاحات در قانون اساسی این کشور را تصویب کردو از افزایش ۱۵ درصدی در حقوق کارمندان و بازنشستگان مصر خبر داد. اما معترضان در واکنش به این تصمیم، این افزایش حقوق را دیر و میزان آن را کم خواندند.
یک روز پس از اعتصاب معترضین در برابر پارلمان مصر, پارلمان مصر به دلیل بیم از اشغال آن توسط معترضین به دستور نیروهای امنیتی خالی شد. معترضین در ژانویه و فوریه ۲۰۱۱ که محمد البرادعی نمایندهی اپوزیسیون در میان آن ها بود، به تحصن خود در میدان التحریر ادامه دادند. سرانجام پس از روزها کشمکش و اعتراضات خیابانی و اعتصاب، حسنی مبارک به همراه همسر خود مصر را از فرودگاه «الماضه» به سمت محلی نامعلوم ترک کردند. به گزارش خبرگزاری بی بی سی، مبارک در روز جمعه ۲۲ بهمن سال ۸۹ مصادف با ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ مصر را به محل نامعلومی ترک کرد. بسیاری این روز را روز پیروزی انقلاب مصر قلمداد می‌کنند. پس از استعفای حسنی مبارک و فرار وی اداره امور مصر به ارتش واگذار شد و ارتش در بیانیه‌ای مفصل اعلام نمود که این شورا جایگزین دولت مشروع مورد نظر ملت مصر، نیست. لازم به ذکر است که مسئولیت این شورا بر عهدهی وزیر دفاع مصر، محمد حسین طنطاوی قرار گرفت. دولت آمریکا نیز در جریان اعتراضات مصر خواهان توقف خشونت علیه معترضان مصری شده بود.
روزنامه واشنگتن‌پست با تحلیلی گسترده از آینده ی روابط آمریکا و مصر پس از دولت حسنی مبارک در گزارشی مفصل با طرح این موضوع اعلام داشت که کارشناسان بر این باورند، در صورت برگزاری انتخابات آزاد در مصر، «اخوان المسلمین» قدرت را در این کشور به دست خواهند گرفت و مخالف برخی از سیاست های دولت اسرائیل خواهد بود، هر چند اخوان‌المسلمین مصر اعلام کرد که به پیمان صلح با اسرائیل پایبند می‌باشد. هم چنین در ادامه ی این گزارش مفصل اضافه می‌شود که قطعاً دولت ایالات متحدهی امریکا بدون سیستم اطلاعاتی مصر در جمع آوری اخبار از گروه‌های بنیادگرای اسلامی در منطقه به مشکل برخواهد خورد. در نهایت حسنی مبارک و وزیر کشور وی حبیب العدلی به دلیل عدم توقف کشتارها در طی ۶ روز اول اعتراضات مصر در سال ۲۰۱۱، به حبس ابد محکوم شدند. و جانشین وی –محمد مرسی- بعنوان اولین رئیس جمهور بر آمدهی مصر از انتخابات دموکراتیک، در برابر قضات دادگاه عالی قانون اساسی سوگند یاد کرد.
الازهر در انقلاب مصر چه کرد ؟
در روزهایی که غرب و شرق گیتی، به سینا و نیل دیده دوخته بودند و در انتظار اعجاز موسایی حوادث آن را رصد می کردند ، روزهایی که نه تنها سرنوشت آن کشور بلکه آینده معادلات جهان عرب و اسلام را رقم می زد، روزها یی که رسانه‌های تصویری و مکتوب از قیام مصر بسیار نشان دادند و نوشتند. (و صد البته هنوز بسیار اندک می‌دانند و می‌دانیم) در این میان، این پرسش مطرح بود که در این گردونه پرالتهاب، الازهر – قدیمی‌ترین نهاد آموزشی و دینی مصر- چه می‌کند؟ و در چه جایگاهی از این خیزش بزرگ قرار دارد؟
اخبار زیر، گوشه‌ای از تعاملات الازهر در قبال قیام جاری مردم مصر بود .
۱- تعدادی از روحانیون الازهری در راهپیماییها حضور یافته‌اند. تصویرها، تعداد زیادی را نشان نمی‌دهد. اما در مجموع، عده‌ای با لباس رسمی روحانیت مصری در تظاهرات دیده می‌شوند. (الشرق الاوسط ۱۳۹۰)
۲- محمد رفاعه طنطاوی، سخنگوی جامعه الازهر از منصب خود کناره‌گیری کرد و گفت که تا سقوط دیکتاتوری، در کنار تظاهرکنندگان میدان التحریر خواهد ماند.
۳- شیخ الازهر ریختن خون مردم را شرعاً حرام دانست. این خبر را پاره‌ای از شبکه‌های خبری چون العربیه و … نقل کردند.
۴- شیخ شحّات مرزوق رئیس لجنه فتوای الازهر، تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم مصر را مشروط به عدم تخریب اموال عمومی و خصوصی مجاز دانست و آن را مشمول روایات نهی از منکر دانست. (صالحی ۱۳۸۹, ۱۱)
| برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید. |
